نتایج موفق نانو داروی ضد سرطان ابداعی استاد ایرانی در فاز انسانی

نتایج موفق نانو داروی ضد سرطان ابداعی استاد ایرانی در فاز انسانی

ایسنا:

دانشگاه «هاروارد» از موفقیت بی‌سابقه استاد ایرانی این دانشگاه و همکارانش در تولید نخستین نانوداروی هوشمند با قابلیت هدفگیری سلول‌های سرطانی خبر داد که اثربخشی آن در انسان با مطالعه بالینی دارو روی 17 بیمار با موفقیت تأیید شده است.

به گزارش خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، هاروارد از این موفقیت به عنوان «پارادایم شیفت» (تحولی بنیادی) در اثربخشی و ایمنی درمان‌های سرطان یاد کرده است.

نانوبمب ضد سرطان «دکتر فرخزاد» و همکارانش، ضمن نابودی مؤثر و هدفمند سلول‌های سرطانی‏‏‏، عوارض روش‌های متداول شیمی درمانی را نیز در پی نخواهد داشت.

در حال حاضر برای بسیاری از بیماران سرطانی استفاده از شیمی درمانی، حکم شمشیر دو لبه را دارد و در کنار نتایج امیدوارکننده این راه درمانی، ‌عوارض جانبی منفی آن نگران‌کننده است؛ زیرا این شیوه درمانی که سلول‌های سرطانی را به صورت انتخابی نابود نمی‌کند، به سلول‌های سالم بدن هم لطمه وارد می‌کند.

اکنون «امید فرخ زاد»، استاد ایرانی کالج پزشکی دانشگاه «هاروارد» و همکارانش از بیمارستان زنان و بیرگام (BWH)، موسسه سرطان دانا فاربر (DFCI)، کالج پزشکی هاروارد (HMS)، موسسه تکنولوژی ماساچوست (MIT)، شرکت تحقیقات علوم زیستی BIND، موسسه تحقیقات ژنومیک (TGen) و موسسه تحقیقات سرطان کارمانوس، کره‌های دارویی بسیار ریزی در مقیاس نانو طراحی کرده‌اند که قادرند سلول‌های سرطانی را از سلول‌های سالم تشخیص داده و به نحوی اختصاصی تنها سلول‌های آسیب‌دیده را نابود کنند.

اگر چه ایده استفاده از نانوفناوری و سیستم‌های رهایش دارو در درمان سرطان در چند سال اخیر همواره مورد توجه دانشگران و گروه‌های تحقیقاتی مختلف قرار گرفته و موفقیت‌هایی نیز در این خصوص حاصل شده، اما نانوداروی ابداعی دکتر فرخزاد و همکارانش موسوم به BIND-014 «نخستین نانوداروی ضدسرطان با قابلیت هدفگیری دقیق تومور و رساندن کاملا هدفمند دارو به سلول‌های آسیب دیده با کمترین آسیب به سلول‌های سالم» است که پس از موفقیت در فاز آزمایشگاهی و حیوانی در فاز انسانی نیز نتایج بسیار مثبتی داشته است.

موفقیتی که تحقیقات دکتر فرخزاد وهمکارانش را در کانون توجه مجامع علمی و رسانه‌‌یی جهان قرار داده و امیدهای زیادی را در کاربرد این تکنیک پیچیده در عرصه درمان در آینده‌ای نه چندان دور ایجاد کرده است.

دکتر امید فرخزاد در آستانه انتشار نسخه الکترونیکی مقاله مربوط به این طرح در نشریه Science Translational Medicine و اعلام رسمی نتایج موفق آن در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرنگار «علمی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با اشاره به آغاز تحقیقات بالینی نانوداروی BIND-014 تاکید کرد: روش انتقال ترکیبات دارویی از طریق نانو ذرات که در این طرح با موفقیت آزمایش شده می‌تواند علاوه بر درمان مبتلایان به انواع سرطان‌ها در سایر بیماری‌ها از قبیل امراض قلبی نیز به نحو موثری استفاده شود.

وی خاطر نشان کرد: داروی BIND-014 برای نخستین بار نشان داد که امکان تولید داروهای هدفمند و برنامه ریزی شده به منظور تمرکز مستقیم در محل بیماری وجود دارد که انقلابی عظیم در درمان بیماری‌های پیچیده از جمله سرطان محسوب می شود.

فرخزاد تصریح کرد: در مقاله مربوط به این طرح توانایی داروی BIND-014 برای هدف قرار دادن گیرنده تومورها برای دستیابی به غلظت بالای دارو در تومور، اثرگذاری چشمگیر، ایمنی و خواص درمانی بالای دارو در مقایسه با داروی شیمی درمانی «دوستاکسل» تشریح شده است.

به گفته وی در این روش برای انتقال دارو به سلول‌های سرطانی از کره‌هایی به ابعاد حدود 100 نانومتر استفاده می‌شود. این ریزکره‌ها که ساختاری شبیه توپ فوتبال دارند با کنار هم قرار دادن چندین مولکول مختلف به وسیله یک پایه پلیمری ایجاد شده‌اند که هر یک از این مولکول‌ها وظیفه خاصی بر عهده دارند.

وی خاطرنشان کرد: از جمله مولکول‌های به کار رفته در ساختار این ریزکره‌ها مولکول‌ هدفیاب است که می‌تواند سلول‌های سرطانی را تشخیص دهد. به این ترتیب ریز کره‌های حاوی دارو تنها به سلول‌های سرطانی متصل می‌شوند.

فرخزاد خاطر نشان کرد: عملکرد اختصاصی و هوشمندانه ریز کره‌ها باعث می‌شود سلول‌های سالم در معرض دارو قرار نگیرند و در نتیجه عوارض شیمی درمانی در این روش وجود ندارد.

وی در عین حال تصریح کرد که مزیت این روش صرفا حذف عوارض شیمی درمانی نیست بلکه آزمایش‌های انجام شده روی مدل‌های حیوانی نشان می‌دهد که این روش که طی آن دارو به صورت کاملا هدفمند و به میزان 500 تا هزار درصد بیشتر در مقایسه با داروی معمولی (شیمی درمانی) به سلول های سرطانی می رسد می‌تواند با حدود 20 درصد داروهای شیمی درمانی سرطان به نحو کاملا موثری بیماری را نابود کند.

استاد ایرانی دانشگاه «هاروارد» در پاسخ به خبرنگار ایسنا که نظر وی را درباره زمان پیش‌بینی شده برای تکمیل آزمایش‌ها و کاربرد علمی این تکنیک در بیماران پرسیده بود، اظهار داشت: این فناوری انقلابی در درمان بیماران مبتلا به سرطان و گامی بلند در عرصه نانومدیسین است. به عنوان یک پزشک امیدوارم بتوانیم فرایند ساخت این نانو کره‌ها را که در حال حاضر مستلزم فن آوری بسیار پیچیده است به نحوی تسهیل کنیم که استفاده از آن از لحاظ هزینه و امکانات مورد نیاز برای تمام بیماران در جای جای جهان امکان پذیر باشد. طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته مطالعات بالینی این دارو روی انسان تا چهار، پنج سال دیگر به پایان رسیده و دارو، آماده عرضه به بیماران خواهد بود.

این دانشگر جوان ایرانی در پایان با اشاره به علاقه و ارتباط مستمر خود با دانشجویان و محققان ایرانی به منظور راهنمایی و تبادل نظر علمی خاطر نشان کرد: بسیار خوشحال می‌شوم که بتوانم با همکاران خود در ایران ارتباط داشته و در زمینه مبادله دانسته‌ها و تجارب علمی با آنها همکاری داشته باشم.

دکتر رابرت لانگر از محققان موسسه کخ و از دیگر مجریان این طرح هم گفت: تلاش‌های قبلی در زمینه تولید نانوذرات هدفمند موفقیت آمیز نبودند و به دلیل مشکل در طراحی و پوسته پوسته شدن نانوذرات که قادر به هدف قرار دادن سلول ها و گردش طولانی با توجه به واکنش های سیستم ایمنی باشند، هیچکدام از تحقیقات وارد فاز بالینی نشده اند.

به گفته محققان، داروی BIND-014 نخستین نانوداروی هدفمند و برنامه ریزی شده ای است که موفق به ورود به مرحله تحقیقات بالینی انسانی شده و افزایش غلظت دارو در تومورها را با ارسال هدفمند نانوذرات به منطقه تومور نشان می دهد که منجر به افزایش اثربخشی و ایمنی بیشتر دارو می شود.

محققان داده هایی شامل ویژگی‌های فارماکوکینتیک دارو با امکان گردش طولانی و کنترل رهاسازی دارو در بدن را با سرعتی 100 برابر داروی دسوتاکسل و 10 برابر داروهای داخل توموری تهیه کردند که گردش طولانی تر داروی BIND-014 در بدن و سرکوب قابل ملاحظه رشد تومورها در مقایسه با داروی دسوتاکسل را نشان می دهد.

به گزارش ایسنا، داده های بالینی اولیه 17 بیمار مبتلا به سرطان‌های پیشرفته یا متاستاتیک که با نانوداروی BIND-014 تحت درمان قرار گرفته اند، حاکی از مطابقت نتایج اثربخشی دارو در مرحله بالینی با یافته های پیش بالینی دارد. خواص فیزیکوشیمیایی نانوذرات توانایی منحصر به فرد برای تولید داروهای جدید برای بیماریهای مختلف را نشان می دهد.

شرکت علوم زیستی BIND در سال 2007 میلادی به همت دکتر «امید فرخ زاد» و دکتر «رابرت لانگر» از محققان MIT تأسیس شد و تحقیق و آزمایش نانوداروی BIND-014 نیز در این مرکز انجام می شود.

گفت‌و‌گو: علی شمس